W praktyce trudności w odróżnieniu stosunku pracy od stosunku cywilnoprawnego pojawiają się nierzadko.
Niejednokrotnie zawierana przez strony umowa obejmuje bowiem zarówno elementy umowy cywilnoprawnej (np. umowy-zlecenia, umowy o świadczenie usług itp.), jak i elementy typowe dla umowy o pracę.
Nie jest w tym kontekście ważne, jak dany kontrakt jest zatytułowany – oceniać go należy bowiem przede wszystkim z punktu widzenia zawartości jego postanowień oraz rzeczywistego sposobu świadczenia danej pracy.
Aby ustalić, czy dany stosunek prawny jest stosunkiem pracy, należy przede wszystkim zbadać, czy w zawartej umowie więcej jest elementów stosunku pracy aniżeli elementów cywilnoprawnych.
Za uznaniem danego kontraktu za umowę o pracę przemawiać będą w szczególności cechy takie jak: osobisty charakter wykonywanej pracy, świadczenie jej w sposób ciągły, podporządkowanie pracownika pracodawcy i jego wiążącym poleceniom oraz ponoszenie ryzyka gospodarczego przez pracodawcę.
Jeżeli tego typu cechy przeważać będą nad elementami typowo cywilnoprawnymi (takimi jak chociażby formalna równość stron danego stosunku), to istnieją mocne podstawy do uznania danego stosunku za stosunek pracy pomimo zawarcia umowy cywilnoprawnej.
Oczywiście nie jest również wykluczona sytuacja, w której strony zawarły umowę cywilnoprawną, łączący je stosunek był początkowo stosunkiem cywilnoprawnym, a następnie – wskutek zmiany okoliczności i zmiany jego cech – uległ przekształceniu w stosunek pracy.
Jednak nie istnieje prawne domniemanie zawarcia umowy o pracę (tak [b]SN w orzeczeniu z 23 września 1998 r.,II UKN 229/98).[/b]
[b]W razie zawarcia umowy formalnie zatytułowanej jak umowa cywilnoprawna osobie twierdzącej, iż przedmiotowy stosunek prawny był w rzeczywistości stosunkiem pracy, przysługuje powództwo o ustalenie na podstawie art. 189 [/b][link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link].
W tego typu postępowaniu osoba taka będzie jednakże musiała udowodnić, iż analizowany stosunek charakteryzuje się przede wszystkim cechami typowymi dla stosunku pracy.
Jeżeli w wydanym w takiej sprawie wyroku sąd orzeknie, iż dany stosunek prawny należy traktować jako stosunek pracy, to uprawomocnienie się takiego wyroku definitywnie zakończy istniejący spór i będzie w rezultacie stanowić podstawę ochrony prawnie strzeżonych interesów.
[i]Autor jest aplikantem radcowskim w Kaczor Klimczyk Pucher Wypiór Adwokaci – Spółka Partnerska [/i]
