Pracownicy, którzy wnioskują o urlop bezpłatny, mają prawo wykorzystać go zgodnie z własnymi potrzebami. W tym czasie mogą się zatrudnić w innej firmie lub rozpocząć własną działalność. Niepotrzebna jest tu zgoda macierzystego pracodawcy. Podczas urlopu etatowiec może też zawrzeć umowę cywilnoprawną z dotychczasowym pracodawcą pod warunkiem, że wykonywane przez niego zadania nie będą stanowiły części jego dotychczasowych obowiązków pracowniczych.

Za zgodą podwładnego wyrażoną na piśmie szef może mu udzielić urlopu bezpłatnego po to, aby pracował w innej firmie przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami. W razie, gdyby w tym czasie pracownik chorował, ma prawo tylko do jednego świadczenia – z tego ubezpieczenia, które aktualnie trwa.

? Zatrudniamy pracownika na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony od 1 października 2014 r. do 30 kwietnia 2015 r. Podjął u nas etat podczas udzielonego na ten sam okres urlopu bezpłatnego w macierzystym zakładzie, gdzie jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. Pracownik ten przyniósł zwolnienie lekarskie na okres od 10 kwietnia do 25 maja 2015 r. Wypłaciliśmy mu wynagrodzenie za czas choroby z dodatkowego zatrudnienia w czasie urlopu bezpłatnego, tj. od 10 do 30 kwietnia 2015 r. (21 dni). A co ze świadczeniem po zakończeniu tego urlopu, tj. od 1 maja 2015 r.? Czy pracownik ma nadal prawo do wynagrodzenia i zasiłku chorobowego z zatrudnienia w naszym zakładzie, czy tylko z pełnego etatu, z którego przebywał na urlopie bezpłatnym w swojej firmie? – pyta czytelnik.

Zasiłek chorobowy nie przysługuje tej osobie po ustaniu dodatkowego zatrudnienia podjętego w trakcie urlopu bezpłatnego, które trwało do końca tego urlopu. Od 1 maja 2015 r., a więc po zakończeniu urlopu bezpłatnego, wynagrodzenie i zasiłek chorobowy należą się tylko od pracodawcy, który udzielił urlopu bezpłatnego.

Podstawowe zasady

Urlopu bezpłatnego nie wlicza się do czasu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, ponieważ tygodnie tego wolnego nie są okresem zatrudnienia. Można jednak udzielić tego urlopu w celu wykonywania w tym czasie pracy u innego pracodawcy. Wówczas jej czas wlicza się do tygodni pracy u dotychczasowego pracodawcy.

Artykuł 1741 k.p. pozwala, za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie, udzielić mu urlopu bezpłatnego na wykonywanie pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami. Wtedy za pracę w drugiej firmie zatrudniony otrzymuje wynagrodzenie, a czas wykonywania pracy wlicza się do stażu u dotychczasowego pracodawcy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Inny pracodawca może zatrudnić pracownika na umowę o pracę na czas określony bądź na czas wykonania określonej pracy.

Kiedy z chorobowym

W myśl art. 6 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz 159, dalej ustawa zasiłkowa) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Jednak zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy zasiłkowej świadczenie to nie należy się za okresy niezdolności do pracy przypadające m.in. w trakcie urlopu wychowawczego czy bezpłatnego. W czasie pobytu na takim urlopie pracownik nie podlega bowiem ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu. Takich okresów niezdolności do zadań, za które nie przysługuje prawo do świadczenia chorobowego, nie wlicza się też do okresu zasiłkowego (czasu, za który przysługuje prawo do świadczenia).

Gdy niezdolność do pracy powstanie podczas urlopu wychowawczego lub bezpłatnego, a więc kiedy pracownik nie ma ubezpieczenia chorobowego, niedomagania zdrowotne nie zapewniają prawa do świadczeń z tego tytułu. Jeżeli jednak niezdolność pojawi się w czasie tych urlopów i trwa po ich zakończeniu, świadczenie chorobowe przysługuje od pierwszego dnia po zakończeniu urlopu.

Przykład

Pan Bronisław był na urlopie bezpłatnym udzielonym od 1 stycznia do 31 marca 2015 r., a od 15 lutego do 23 kwietnia 2015 r. chorował. Od 15 lutego do 31 marca 2015 r. panu Bronisławowi nie przysługuje wynagrodzenie/zasiłek chorobowy, ponieważ na bóle kręgosłupa cierpiał w czasie urlopu bezpłatnego. Natomiast od 1 do 23 kwietnia 2015 r. pan Bronisław nabył prawo do wynagrodzenia/zasiłku chorobowego za okres po ustaniu urlopu bezpłatnego.

Jeśli pracownik zacznie chorować podczas przerwy w ubezpieczeniu chorobowym spowodowanej przebywaniem na urlopie bezpłatnym lub wychowawczym, zasiłek chorobowy przysługuje mu od następnego dnia po zakończeniu tych przerw. Jest tak również wtedy, gdy równocześnie z zakończeniem urlopu wychowawczego lub bezpłatnego ustanie tytuł ubezpieczenia chorobowego.

Przykład

Pani Jolancie udzielono urlopu bezpłatnego od 1 lutego do 15 kwietnia 2015 r. Z 15 kwietnia rozwiązano z nią umowę o pracę. W trakcie urlopu bezpłatnego pani Jolanta zaczęła chorować. Otrzymała zwolnienie lekarskie na okres od 3 do 30 kwietnia 2015 r. Nie nabyła prawa do zasiłku chorobowego za okres przypadający w czasie urlopu bezpłatnego, tj. od 3 do 15 kwietnia 2015 r. Natomiast za okres od 16 do 30 kwietnia 2015 r., tj. po zakończeniu urlopu bezpłatnego i ustaniu zatrudnienia, pani Jolanta ma prawo do zasiłku chorobowego.

Niedomagania w drugim zakładzie

Gdy pracownikowi udzielono urlopu bezpłatnego, aby podjął w tym czasie zatrudnienie w innej firmie, prawo do świadczeń za okresy choroby przysługuje mu z etatu podjętego w czasie tego urlopu.

Ta zasada ma zastosowanie również przy ustalaniu prawa do świadczeń chorobowych z tytułu pracy podjętej w czasie urlopu wychowawczego. Jeżeli więc niezdolność do pracy trwa po zakończeniu urlopu bezpłatnego lub wychowawczego, świadczenia chorobowe przysługują z zatrudnienia u pracodawcy, który udzielił urlopu.

Przykład

Pan Józef był na urlopie bezpłatnym udzielonym przez pracodawcę na okres od 1 września 2014 r. do 30 kwietnia 2015 r. W tym czasie zatrudnił się u innego pracodawcy – umowę zawarł do 30 kwietnia 2015 r. Pracownik chorował od 18 lutego do 15 maja 2015 r. i za ten okres otrzymał z tytułu zatrudnienia:

- podjętego w czasie urlopu bezpłatnego

– wynagrodzenie chorobowe od 18 lutego do 22 marca 2015 r. (33 dni),

– zasiłek chorobowy od 23 marca do 30 kwietnia 2015 r. (39 dni),

- u pierwszego pracodawcy

– zasiłek chorobowy od 1 do 15 maja 2015 r. (15 dni).

Gdy dodatkowe zatrudnienie podjęte w innej firmie w czasie urlopu bezpłatnego udzielonego przez pierwszego pracodawcę ustanie przed zakończeniem urlopu bezpłatnego, a pracownik nadal jest niezdolny do pracy po ustaniu tego dodatkowego zajęcia, to po ustaniu tego zatrudnienia przysługuje mu zasiłek chorobowy. Podstawę wymiaru świadczenia w myśl art. 46 ustawy zasiłkowej ogranicza się wtedy do 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia, a prawo do tego zasiłku przysługuje nie dłużej niż do zakończenia urlopu bezpłatnego. Gdy upłynie okres udzielonego urlopu bezpłatnego, zasiłek chorobowy przysługuje wyłącznie z zatrudnienia u pierwszego pracodawcy, który udzielił tego urlopu.

Przykład

Panu Krzysztofowi udzielono urlopu bezpłatnego od 1 stycznia do 30 kwietnia 2015 r. W tym czasie zatrudnił się w innej firmie na okres od 1 stycznia do 31 marca 2015 r. Od 10 marca do 19 maja pracownik jest niezdolny do pracy z powodu choroby. Od 10 do 31 marca 2015 r. przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe z tytułu niezdolności do pracy trwającej w czasie dodatkowego zatrudnienia, natomiast od 1 do 30 kwietnia 2015 r. – zasiłek z tytułu niezdolności do pracy trwającej po ustaniu dodatkowego zajęcia. Podstawa wymiaru świadczenia przysługującego za okres po ustaniu zatrudnienia zostanie jednak ograniczona do 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Od 1 do 19 maja 2015 r. wynagrodzenie/zasiłek chorobowy przysługuje z kolei pracownikowi wyłącznie z tytułu zatrudnienia u pierwszego pracodawcy.

Przymus nielegalny

Pracodawca może udzielić urlopu bezpłatnego tylko na pisemny wniosek pracownika. Nie wolno wysyłać przymusowo na ten urlop. Takie działanie szefa byłoby niezgodne z prawem i nieskuteczne.