[b] Osoba prowadząca księgowość pracowniczej kasy zapomogowo-pożyczkowej miała do 1997 r. odrębną umowę o pracę w wymiarze 1/2 etatu.

Od 1997 r. obowiązki te przekazane zostały (bez poszerzenia dotychczasowego zakresu czynności) najpierw zatrudnionym w sekcji płac, a następnie księgowości. W 2001 r., kiedy podjęłam pracę w księgowości, poszerzono zakres moich obowiązków o księgowość PKZP.

Od stycznia 2004 r. pracuję w innej, niezwiązanej z księgowością, komórce, ale nie wskazano mi osoby, której miałabym przekazać dokumenty PKZP. W związku z tym prowadzę księgowość kasy do dziś, choć nie mam tego w zakresie obowiązków. Czy mam podstawy do żądania wynagrodzenia za obsługę PKZP? [/b]– pyta czytelniczka.

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3138FD1C8EAE3313BA7B1A49840CCE19?id=71048]Rozporządzenie z 19 grudnia 1992 r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy (DzU nr 100, poz. 502 ze zm.)[/link] przewiduje, że zakład pracy świadczy na rzecz PKZP pomoc w zakresie prowadzenia księgowości i obsługi kasowej.

Szczegółowe warunki może określać umowa między pracodawcą a PKZP. Oznacza to, że świadczenie tego typu pomocy na rzecz kasy należy do powinności zakładu pracy.

Jeżeli szef postanawia przekazać czynności z tego zakresu swojemu podwładnemu, nie może oczekiwać wykonywania tej pracy bez wynagrodzenia (jedynie członkowie organów PKZP pełnią swoje funkcje społecznie).

Nie oznacza to jednak, że za prowadzenie księgowości kasy pracownik jest zawsze uprawniony do odrębnego wynagrodzenia.

[srodtytul]Decyduje rodzaj zajęć[/srodtytul]

Za obsługę księgową PKZP zatrudniony nie będzie otrzymywał dodatkowej płacy, jeśli czynności te mieszczą się w uzgodnionym rodzaju pracy. W takiej sytuacji pracownik nie może odmówić wykonania polecenia obsługi kasy, nawet jeśli szczegółowy zakres obowiązków nie przewiduje wprost takich zadań. Dodatkowe wynagrodzenie będzie należne tylko wtedy, gdy czynności będą wykonywane w nadgodzinach.

Z pytania czytelniczki wynika, że od stycznia 2004 r. obsługa PKZP nie została ujęta wprost w zakresie jej obowiązków. Trzeba więc sprawdzić, czy mieści się ona w określonym w umowie rodzaju pracy (czy odpowiada uzgodnionej funkcji). Jeśli tak, szef mógł zlecić jej obsługę kasy bez zachowania prawa do dodatkowego wynagrodzenia.

Nie sposób przy tym wymagać od pracodawcy, aby wskazał zatrudnionej wyczerpującą listę czynności, które mogą być hipotetycznie wykonywane w ramach uzgodnionej funkcji. To za wykonywanie pracy określonego rodzaju (a więc nie tylko za czynności ujęte wprost w zakresie obowiązków) należy się pracownikowi wskazane w umowie o pracę wynagrodzenie.

Wyznaczenie zakresu obowiązków i ich zmiana należy do uprawnień kierowniczych pracodawcy i – o ile nie wykraczają poza umówiony rodzaj pracy – nie wymagają zgody zatrudnionego.

[srodtytul]Kiedy zmiana umowy[/srodtytul]

Jeśli obsługa PKZP odbiega od charakteru zatrudnienia czytelniczki, modyfikacja rodzaju pracy (tj. dodanie nowych zadań polegających na obsłudze księgowej PKZP przy niezmienionym wynagrodzeniu) powinna nastąpić przez zmianę umowy o pracę. Odbywa się to w drodze porozumienia stron (zawarcie aneksu) lub przez złożenie wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy.

W analizowanej sprawie wypowiedzenie nie zostało wręczone. Nawet gdyby hipotetycznie uznać, że szef złożył je w sposób dorozumiany, pracownica nie odrzuciła nowych warunków zatrudnienia i nie odwołała się do sądu pracy. Strony nie podpisały też porozumienia zmieniającego. Należy się jednak zastanowić, czy nie doszło do jego zawarcia w sposób dorozumiany.

Są silne argumenty za uznaniem, że tak, skoro przenosząc czytelniczkę do innego działu, pracodawca nie wskazał osoby, której powinna przekazać dokumenty PKZP, a zatrudniona od tego czasu (tj. od stycznia 2004 r.) obsługuje PKZP nieprzerwanie (nie zgłaszając sprzeciwu w tym zakresie) w zamian za dotychczasowe wynagrodzenie [b](podobnie SN z wyroku z 14 stycznia 2010 r., I PK 155/09).[/b]

W konsekwencji można twierdzić, że obsługa księgowa PKZP weszła w zakres obowiązków zatrudnionej i – jeśli nie jest wykonywana poza godzinami pracy – nie należy się jej z tego tytułu dodatkowe wynagrodzenie.

[ramka][b]Niegodziwa płaca[/b]

Pracownica mogłaby podjąć próbę wykazania, że jej wynagrodzenie było nieadekwatne do powierzonej jej pracy.

W tym celu musiałaby udowodnić, że – biorąc pod uwagę zakres i rodzaj wykonanych przez nią czynności – otrzymywana płaca nie była godziwa[b] (podobnie wyrok SN z 11 lutego 2010 r., I PK 185/09)[/b].[/ramka]

[i]Autorka jest prawnikiem w Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy[/i]