Umowa leasingowa przypomina w swoich założeniach instytucję dzierżawy, pozwalając po upływie określonego czasu na wykupienie pojazdu za wcześniej ustaloną cenę. W ramach umowy leasingowej obok samej raty mogą jednak pojawić się różnego rodzaju opłaty dodatkowe takie jak: opłata wstępna, opłata za wykup samochodu, za zmianę harmonogramu spłaty czy też za przedłużenie umowy a w raz z nimi szereg wątpliwości o charakterze prawno-podatkowym.
Prawo do odliczenia VAT
Co do zasady, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim nabyte towary bądź usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Czytaj więcej:
Wyjątek od powyżej zasady przewidziany został w art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku VAT naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, stanowi 50 proc. kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika.
Pojazdami samochodowymi są pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (art. 2 pkt 34 ustawy o VAT). Definicja ta obejmuje przede wszystkim samochody osobowe.
Przepis ograniczający prawo odliczenia VAT do 50 proc., zgodnie z art. 86a ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT, nie znajduje jednak zastosowania, gdy pojazdy samochodowe są:
- wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika,
- konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą, jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie.
Pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, zgodnie z art. 86a ust. 4 ustawy o VAT, jeżeli:
- sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub
- konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.
W przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi podatnikowi przysługuje zatem co do zasady ograniczone prawo do odliczenia VAT naliczonego. Jeżeli jednak samochód został nabyty w celu jego wykorzystania wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej, wówczas podatnik będzie mógł skorzystać z możliwość odliczenia VAT w pełnej wysokości.
Należy przy tym mieć na uwadze, że organy podatkowe dość rygorystycznie podchodząc do omawianej kwestii. Nie dopuszcza się jakiegokolwiek użycia samochodu do celów prywatnych w przypadku odliczenia VAT naliczonego w wysokości 100 proc. Nawet używanie samochodu do celów prywatnych w bardzo niewielkim zakresie wyklucza możliwość dokonania odliczenia VAT w pełnym wymiarze.
Jak wskazał dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 31 grudnia 2019 r. (0113-KDIPT1-3.4012. 668.2019.2.EG): „Dla celów pełnego odliczania VAT fakt wykorzystywania pojazdów wyłącznie do działalności musi być rozpatrywany w kategoriach obiektywnych. W celu dokonania pełnego odliczenia podatku VAT muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki, tj. sposób wykorzystania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza w ustalonych przez niego zasadach ich używania, wyklucza ich użycie do celów prywatnych oraz wykluczenie użytku prywatnego musi zostać potwierdzone prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu”.
Wskazać należy, że przepisy ustawy o VAT nie określają w jaki sposób podatnik powinien zapewnić wyeliminowanie użytku prywatnego nabytych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą samochodów, tak aby przysługiwało mu pełne odliczenie VAT. W orzecznictwie wskazuje się jednak jako przykładowe czynności w tym zakresie: wprowadzenie regulaminu, zawieranie umów z pracownikami z jednoczesnym podejmowaniem działań zabezpieczających ich wykonywanie, dostosowanych do profilu działalności danego przedsiębiorstwa. Podkreśla się przy tym, że ustalone przez podatnika zasady użytkowania pojazdów powinny w sposób obiektywny potwierdzać, że pojazd jest wykorzystywany wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej i nie ma możliwości prywatnego użytku tych pojazdów (patrz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 27 listopada 2015 r., III SA/Wa 232/15).
Należy przy tym pamiętać o obowiązkowym i terminowym złożeniu właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego informacji o pojeździe wykorzystywanym wyłącznie do działalności gospodarczej na formularzu VAT-26 (art. 86a ust 12 ustawy o VAT). Co więcej, w przypadku samochodów osobowych wykorzystywanych wyłącznie do opodatkowanej działalności gospodarczej podatnik powinien z zasady prowadzić ewidencję, której elementy określone w art. 86a ust. 7 ustawy o VAT.
Opłaty związane z leasingiem
W związku z zawarciem umowy leasingu podatnik najprawdopodobniej ponosić będzie dodatkowe wydatki takie jak np.: opłata za czynności związane z rejestracją pojazdu, opłata wstępna, miesięczna rata za leasing samochodu, opłaty za usługi dodatkowych świadczeń (zmiana harmonogramu spłat, przedłużenie umowy, przewalutowanie umowy) czy też końcowa opłata za wykup pojazdu z leasingu po zakończeniu stosunku leasingu.
Opłata wstępna, raty leasingu czy też opłata za wykup samochodu służą prawidłowemu wykonaniu umowy leasingu a ich uiszczenie ma na celu umożliwienie leasingobiorcy najpierw samo uzyskanie samochodu, następnie jego odpłatne wykorzystywanie przez określony w umowie czas oraz finalnie podjęcie decyzji o tym, czy zamierza on nabyć samochód za kwotę stanowiącą cenę jego wykupu. Nie ulega wątpliwości, że wszystkie te opłaty pozostają w związku z używaniem przez leasingobiorcę pojazdu na podstawie umowy leasingu, stanowiąc w konsekwencji wydatki związane z tym pojazdem.
Podobnie będzie z opłatami za dodatkowe świadczenia realizowane przez leasingodawcę na rzecz leasingobiorcy – je również traktować należy jako wydatki związane z danym pojazdem.
Wszystkie opłaty związane z umową leasingu będą zatem, na podstawie art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, stanowić podstawę do dokonania odliczenia podatku VAT naliczonego od należnego w wysokości 50 proc. kwoty uiszczonego podatku, chyba że samochód będący przedmiotem leasingu będzie wykorzystywany wyłącznie do celów opodatkowanej działalności gospodarczej, wówczas podatnikowi przysługiwać będzie prawo do odliczenia w pełnym wymiarze.
Autorka jest starszym konsultantem podatkowym w TAXEO Komorniczak i Wspólnicy sp.k.
Podstawa prawna:
- art. 2 pkt 34, art. 86 ust. 2, art. 86a ust. 1, art. 86a ust. 7 art. 86a ust. 3 pkt 1, art. 86a ust. 4, art. 86a ust. 12 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1570 ze zm.)
