Rolą pracodawcy jest zapewnienie zatrudnionym właściwych warunków w zakresie bezpieczeństwa pracy. Mimo prawidłowej realizacji licznych obowiązków z tym związanych, nie można wykluczyć prawdopodobieństwa wystąpienia wypadku, w wyniku którego pracownik dozna urazu. Wiąże się to z koniecznością nie tylko przeprowadzenia stosownego postępowania zmierzającego do wyjaśnienia przyczyn zdarzenia, ale też udzielenia poszkodowanemu pierwszej pomocy. Pracodawca powinien zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy, w tym wyznaczyć osoby do pełnienia tej roli. W tej kwestii warto się powołać na zapisy rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, z których wynika konieczność zapewnienia apteczek w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy. Ich obsługę trzeba powierzyć wyznaczonym pracownikom, uprzednio przeszkolonym z udzielania pierwszej pomocy.

Widoczna informacja...

Wytypowanie konkretnych osób do udzielania pierwszej pomocy nie jest prywatną sprawą między nimi i pracodawcą. Zgodnie z art. 2071 k.p., obowiązkiem pracodawcy jest przekazanie załodze informacji o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy. Wykazy tych osób powinny być wyeksponowane, na co wskazuje przepis rozporządzenia, zgodnie z którym „w punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach, powinny być wywieszone instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku oraz wykazy pracowników" wyznaczonych do udzielana pierwszej pomocy.

...w odpowiednich miejscach

O rozmieszczeniu apteczek, w tym ich liczbie, decyduje pracodawca w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami. Punkty pierwszej pomocy oraz miejsca usytuowania apteczek powinny być odpowiednio oznakowane i łatwo dostępne.

Jak już wcześniej zasygnalizowano, apteczkom powinny towarzyszyć wykazy pracowników uprawnionych do udzielania pierwszej pomocy, a tym samym – do obsługi apteczek. Przepisy nie regulują precyzyjnie kwestii umieszczania takich wykazów. Pracodawca może to rozwiązać na kilka sposobów – pytanie tylko, czy wszystkie są prawidłowe.

Lista ogólnodostępna

Najbardziej praktycznym rozwiązaniem wydaje się umieszczenie wykazu kompetentnych osób wewnątrz apteczek. Zapewnia to bezpieczeństwo wykazu, który nie zostanie np. przypadkowo zerwany; krótko mówiąc – nie zginie i będzie zawsze apteczce towarzyszył. Przepisy wymagają jednak, aby taka lista była wywieszona, co oznacza, że nie można jej schować. Tym samym należy przyjąć, że wymóg „wywieszenia" nie będzie spełniony w przypadku umieszczenia wykazu wewnątrz apteczki, którą obsługują wyznaczone osoby.

Wykaz ma być dostępny dla wszystkich pracowników, a nie tylko dla osób wyznaczonych, które zajmują się apteczkami w ramach działań związanych z udzielaniem pierwszej pomocy. Wykaz ten nie jest częścią składową apteczki, ale dokumentem pomocniczym wskazującym osoby kompetentne w zakresie udzielania pierwszej pomocy oraz obsługi apteczek. Apteczka powinna natomiast zawierać niezbędne środki służące do udzielania pierwszej pomocy oraz wykaz jej zawartości.

Należy zatem uznać, że umieszczenie wykazu pracowników wyznaczonych wewnątrz apteczki nie spełnia nie tylko wymogu „wywieszenia" wykazu, ale też obowiązku jego umieszczenia w widocznym miejscu. Trzeba zatem przyjąć, że takie listy powinny być wyraźnie wyeksponowane w sąsiedztwie apteczek, przy których rozmieszczaniu uwzględnia się rodzaj oraz nasilenie zagrożeń występujących u danego pracodawcy.

Prawnik, ekspert prawa pracy

Zestaw ratunkowy

Apteczka pierwszej pomocy to zestaw służący do ratowania pracowników, którzy znaleźli się w stanie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia. Skład apteczki pracodawca powinien ustalić w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, z uwzględnieniem rodzajów i nasilenia występujących zagrożeń. Ma ona zawierać tylko niezbędne środki, w niedużych ilościach, służące do ratowania oraz spis zawartości. Co istotne, w apteczce nie powinno się umieszczać żadnych leków, a jedynie takie rzeczy jak plastry, bandaż, gaza opatrunkowa, maseczka do sztucznego oddychania, nożyczki czy gumowe rękawiczki. Jej wyposażenie powinno się znajdować w skrzyneczce/walizeczce czy torbie oznakowanej białym krzyżem na zielonym polu. Co istotne, apteczka nie musi spełniać wymogów niemieckiej normy DIN (niewiedzę w tym zakresie często wykorzystują sprzedawcy apteczek).