Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest prawo pracownika do bezpiecznych warunków pracy. Ponadto pracodawca jest zgodnie z art. 207 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link] zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Dlatego też pracownik, który wskutek zaniechania przez pracodawcę realizacji tego obowiązku doznał szkody, może żądać od niego świadczeń finansowych na podstawie przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link]. Zasadnicze znaczenie mają tu przepisy określające odpowiedzialność za czyn niedozwolony (art. 415 i nast. k.c.).

Na dopuszczalność dochodzenia takich roszczeń uzupełniających w stosunku do świadczeń wynikających z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=EBC2DC197EB7192A1ECAA3555366CB4D?id=327997]ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU 2009 r. nr 167 poz. 1322[/link]; ustawa) wskazywał wielokrotnie Sąd Najwyższy.

Tak było m.in.[b] w wyroku z 5 lipca 2005 r. (I PK 293/04 )[/b], gdzie SN uznał, że dopuszczalne jest dochodzenie przez pracownika od pracodawcy roszczeń uzupełniających z tytułu wypadków przy pracy, opartych na przepisach prawa cywilnego (art. 415, art. 444 i art. 445 k.c.).

Zatem odpowiedzialność pracodawcy wobec pracownika z tytułu szkody powstałej wskutek np. wypadku przy pracy nie jest wyłączona poprzez fakt, że pracownikowi przysługiwać może jednorazowe odszkodowanie wypłacane przez ZUS na podstawie ustawy.

[srodtytul]Zadośćuczynienie albo renta[/srodtytul]

Pracownicy mogą bowiem występować przeciwko swoim pracodawcom przede wszystkim z żądaniem zasądzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz renty wyrównawczej (uzupełniającej) w razie utraty zdolności do pracy, jeśli ich szkody nie zostały zaspokojone w całości przez świadczenia z ZUS.

Roszczenia te znajdują oparcie w treści art. 444 i 445 k.c. Przy czym zadośćuczynienie pieniężne, o którym mowa w art. 445 § 1 k.c., ma na celu naprawienie szkody niemajątkowej pracownika wyrażającej się krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych spowodowanych doznanym urazem.

Dlatego też [b]sąd, ustalając w trakcie procesu kwotę zadośćuczynienia, ma na uwadze rozmiar cierpień fizycznych pracownika związanych z zaistnieniem wypadku oraz dolegliwości bólowe powstałe w następstwie urazu i długotrwałego leczenia.[/b]

Natomiast w przypadku zgłoszonego przez pracownika żądania zasądzenia renty uzupełniającej przewidzianej w art. 444 § 2 k.c. jej celem jest doprowadzenie do zrównania sytuacji finansowej poszkodowanego pracownika z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby nie doznał wskutek wypadku uszczerbku na zdrowiu.

Przy czym sąd przy ustalaniu wysokości takiego świadczenia w przypadku uzyskiwania przez pracownika renty z ubezpieczenia wypadkowego powinien ustalić wysokość należnej renty i zaliczyć na jej poczet rentę uzyskiwaną z ubezpieczenia wypadkowego, zasądzając na rzecz pracownika różnicę między tymi wielkościami. Tak też wypowiadał się [b]SN w wyroku z 14 października 2004 r. (I UK 4/04 ). [/b]

[ramka][b]Przykład[/b]

Adam Z. pracował jako murarz w spółce X. Podczas pracy wchodził po rusztowaniu, aby murować trzecią kondygnację budynku. W pewnym momencie, gdy był już na drugim poziomie, rusztowanie zachwiało się i przewróciło. Adam Z. spadł z rusztowania i został uderzony jednym z jego elementów.

Rusztowanie to, jak się okazało, nie było odpowiednio ustawione, czego nie dostrzegł ani brygadzista, ani kierownik budowy. Wskutek wypadku pracownik doznał poważnych obrażeń ciała, przeszedł długi procesu leczenia i ostatecznie nie odzyskał zdolności do pracy.

Dlatego też wystąpił z pozwem wobec spółki X, dochodząc zadośćuczynienia oraz renty wyrównawczej. Sąd zasądził na jego rzecz 10 tys. zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz rentę wyrównawczą wynoszącą 300 zł miesięcznie, odliczając kwotę renty przyznanej już Adamowi Z. przez ZUS. [/ramka]

[srodtytul]Kiedy odszkodowanie[/srodtytul]

Pracownik, występując przeciwko pracodawcy z roszczeniem odszkodowawczym z powodu szkody doznanej wskutek niezapewnienia bezpiecznych warunków pracy, musi wykazać ciążącą na pracodawcy odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego, poniesioną szkodę (zwykle jest to uszczerbek na zdrowiu) oraz związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem będącym wypadkiem przy pracy a powstaniem szkody.

Wynika to z faktu, że to na pracowniku spoczywa w tym zakresie ciężar dowodu (art. 6 k.c.). Zatem cywilna odpowiedzialność pracodawcy wobec pracownika z tytułu szkody lub krzywdy spowodowanej wypadkiem przy pracy związana jest z faktem niezapewnienia bezpiecznych warunków pracy i występowaniem związku przyczynowego między zaniedbaniem pracodawcy a powstałą szkodą.

Podobnie wypowiadał się[b] SN w wyroku z 20 stycznia 1998 r. (II UKN 450/97),[/b] stwierdzając, że dochodzenie roszczeń uzupełniających z wypadków przy pracy, opartych na przepisach prawa cywilnego, wymaga wykazania odpowiedzialności pracodawcy z tytułu czynu niedozwolonego, udowodnienia szkody i związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem (wypadkiem przy pracy) a powstaniem szkody.

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]