Rz: Na jakie zmiany w udzielaniu urlopów rodzicielskich od przyszłego roku muszą się przygotować pracodawcy?
Piotr Wojciechowski: Generalną ideą wprowadzanych od 2 stycznia 2016 r. zmian jest uproszczenie systemu nabywania uprawnień rodzicielskich oraz rozszerzenie możliwości korzystania z tych uprawnień osób, które nie mogą dziś z nich korzystać, co w praktyce oznacza przemodelowanie całej ich struktury prawnej. I tak do beneficjentów tych uprawnień zaliczani będą tak jak dotychczas pracownicy, czyli osoby pozostające w zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę. Dołączą do nich jednak również ubezpieczeni z innych tytułów, w szczególności duża grupa prowadzących własną działalność gospodarczą. Okres trwania urlopu rodzicielskiego ulegnie znaczącemu wydłużeniu – do 32 tygodni w razie urodzenia jednego dziecka i 34 tygodni – w razie urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie. Znacząco wydłuży się też możliwość realizacji prawa do urlopu rodzicielskiego. Uprawnienie to będzie bowiem przysługiwało opiekunom dziecka do ukończenia przez nie szóstego roku życia.
Bardzo ciekawą instytucją jest „nowa" możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaną pracą. Co do zasady znana już była kodeksowi pracy, ale diametralnie zmieni się sposób korzystania z tego prawa. Jeśli bowiem pracodawca zgodzi się na łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą, wydłuży się on proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy świadczonej przez pracownika w czasie trwania urlopu rodzicielskiego. Tytułem przykładu można wskazać na przypadek udzielenia urlopu rodzicielskiego pracownicy, która przez cały jego czas wykonuje pracę w połowie wymiaru czasu pracy. Wymiar jej urlopu rodzicielskiego się podwoi, ponieważ wydłuży się o jedną drugą wymiaru czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu. Taka matka otrzyma więc nie 32 tygodnie po uro- dzeniu jednego dziecka, ale 64 tygodnie, czyli dwa razy więcej.
Nie zmieni się zasada, że każda część urlopu rodzicielskiego nie może być mniejsza niż osiem tygodni. Czy to oznacza, że przy łączeniu urlopu z pracą na pół etatu najkrótsza część urlopu będzie wynosić 16 tygodni?
Nie. Takiej zasady kodeks pracy nie przewiduje. Jedna część urlopu rodzicielskiego trwać będzie, co do zasady, 8 tygodni. Urlop będzie można wykorzystać najwyżej w czterech częściach. Reguły te dotyczą również przypadku wydłużenia urlopu rodzicielskiego o czas wykonywania pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy. Od wymogu najkrótszej ośmiotygodniowej części urlopu, będzie kilka wyjątków – m.in. pierwsza jego część będzie mogła trwać sześć tygodni po urodzeniu jednego dziecka.
Czy matka, która będzie chciała skorzystać od razu po macierzyńskim z urlopu rodzicielskiego łączonego z połówką etatu przez najkrótszy okres – sześciu tygodni – będzie tak naprawdę pracować w obniżonym wymiarze przez 12 tygodni? Jeśli tak, to jaki wniosek powinna złożyć? Może o udzielenie 12 tygodni wydłużonego urlopu rodzi- cielskiego zgodnie z art. 1821e § 2 k.p., odpowiadających sześciu tygodniom pełnowymiarowego urlopu rodzicielskiego?
Tak, w przypadku zgody pracodawcy na powrót kobiety do pracy, wniosek składany będzie na taką liczbę tygodni, na jaki będzie udzielany „wydłużony" urlop. W podanym przypadku będzie to 12 tygodni z obniżonym do połowy wymiarem czasu pracy.
A jak będzie z udzielaniem tzw. urlopów w toku? Czy rodzice będą mogli skorzystać z dobrodziejstwa wydłużania wymiaru urlopu rodzicielskiego przy pracy w obniżonym wymiarze?
Tak. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy wprowadzającej zmiany do kodeksu pracy pracownik korzystający w dniu wejścia w życie ustawy z urlopu rodzicielskiego lub jego części może złożyć pisemny wniosek o łączenie korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Obowiązywać go będzie przy tym dotychczasowy termin – tj. wniosek będzie musiał złożyć z 14- -dniowym wyprzedzeniem (po zmianach będzie to wyprzedzenie 21-dniowe).
Jeżeli natomiast w dniu wejścia w życie ustawy pracownik będzie korzystał z przywileju obniżonego wymiaru czasu pracy z jednoczesnym przebywaniem na urlopie rodzicielskim, urlop zostanie wydłużony zgodnie z nowymi zasadami.
—rozmawiała Anna Abramowska
