Już od ponad półtorej roku funkcjonuje nowy typ zezwolenia na pracę – zezwolenie na pracę sezonową (typu S). Jak pokazała praktyka, pracodawcy często z niego korzystają. Z uwagi na fakt, że rozpoczyna się okres intensywniejszej pracy sezonowej, warto przypomnieć zasady udzielania tego zezwolenia, a także odpowiedzieć na pojawiające się w związku z tym pytania.

Czytaj też: Jak zatrudnić cudzoziemca do pracy sezonowej

- Kiedy można ubiegać się o zezwolenie na pracę sezonową?

To zezwolenie jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec wykonuje na terytorium Polski pracę w zakresie określonych w przepisach działalności na podstawie umowy zawartej z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Polski. Założeniem jest, że tego rodzaju zezwolenie mogą uzyskać cudzoziemcy, którzy mają zostać zatrudnieni przy wykonywaniu prac uzależnionych od zmiany pór roku, tj. prac w sektorach, w których zwiększone zapotrzebowanie na pracowników jest związane z konkretnym okresem roku ze względu na powtarzające się wydarzenia lub typy wydarzeń podlegające uwarunkowaniom sezonowym – np. w sektorze związanym z rolnictwem, ogrodnictwem czy turystyką. W rozporządzeniu ministra właściwego do spraw pracy wskazane zostały szczegółowe działania zgodnie z podklasami Polskiej Klasyfikacji Działalności. Tylko praca w wyznaczonych podklasach jest objęta zezwoleniem na pracę sezonową.

Zgodnie z rozporządzeniem z 8 grudnia 2017 r. w sprawie podklas działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca (DzU poz. 2348 ze zm.), o zezwolenie typu S można starać się w przypadku prac związanych z:

-uprawami rolnymi,

-chowem i hodowlą zwierząt,

-łowiectwem, oraz

-działalnością usługową wspomagającą te prace.

Ustawodawca dostrzegł konieczność świadczenia przez cudzoziemców pracy także w zakresie działalności związanej z zakwaterowaniem (w obiektach turystycznych oraz na polach kempingowych) oraz pracy związanej z wyżywieniem rozumianym jako restauracje czy inne placówki gastronomiczne, w tym ruchome placówki gastronomiczne. Wobec tego można wnioskować o zezwolenie typu S do pracy np. w food truck'u.

- Na jaki okres można wnioskować o zezwolenie sezonowe?

Zezwolenie na pracę sezonową jest wydawane na okresy nie dłuższe niż 9 miesięcy w ciągu roku kalendarzowego. Dla cudzoziemca przebywającego do tego czasu poza Polską okres ten liczy się od dnia pierwszego wjazdu na terytorium państw obszaru Schengen w danym roku kalendarzowym.

Zezwolenie to wydaje starosta właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi. Wniosek składa się za pośrednictwem powiatowego urzędu pracy.

Co istotne, starosta powinien rozpatrywać wnioski o wydanie zezwolenia na pracę sezonową z uwzględnieniem pierwszeństwa tych cudzoziemców, którzy co najmniej raz w ciągu 5 lat poprzedzających złożenie wniosku wykonywali pracę na rzecz danego podmiotu na podstawie zezwolenia na pracę sezonową, jeżeli teraz mieliby pracować na podstawie umowy o pracę.

W praktyce nie zauważamy problemów ze zbyt długim rozpatrywaniem wniosków o wydanie tego typu zezwolenia, jak ma to miejsce w przypadku innych zezwoleń na pracę, które wydaje wojewoda.

- Czy występują jakieś praktyczne problemy związane z wydawaniem zezwoleń sezonowych?

Oczywiście, jak w przypadku każdego zezwolenia. Warto tu zwrócić uwagę na kwestię wynagrodzenia za pracę. Przepisy mówią, że zezwolenie zostanie wydane, jeżeli wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem, nie będzie niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących w tym samym wymiarze czasu pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku. Należy podkreślić, że nie chodzi tu o wynagrodzenie minimalne. Sezonowy podwładny musi otrzymać podobną płacę, jak polski pracownik zatrudniony na tym samym stanowisku. Ta zasada dotyczy również dodatków wypłacanych do wynagrodzenia.

Wysokość płacy pracodawca musi wskazać w składnym w PUP wniosku o zezwolenie. Zdarza nam się – szczególnie w przypadku pracowników sezonowych, którym we wniosku pracodawcy wskazują wynagrodzenie minimalne – że urzędy odmawiają wydania zezwolenia, wskazując, iż w danym regionie płaca przy tego rodzaju prac jest dużo wyższa. Ich zdaniem dochodzi w tym przypadku do dyskryminacji pracowników spoza Polski. Pracodawcy przysługuje wówczas prawo do złożenia odwołania od decyzji starosty do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej.

- Czy o czymś jeszcze warto pamiętać?

Tak, o tzw. teście rynku pracy. Warunkiem wydania zezwolenia na pracę sezonową jest również przedłożenie informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy (tzw. test rynku pracy). Przewidziane jest utrzymanie dla obywateli wybranych państw zwolnienia z tego obowiązku. Informacja starosty nie jest wymagana, jeżeli pracodawca wnioskuje o zatrudnienie cudzoziemca, który jest m.in. obywatelem jednego z państw takich, jak: Federacja Rosyjska, Republika Białorusi, Republika Mołdawii, Republika Gruzji, Republika Armenii, Ukraina.

- Jak dokładnie wygląda składanie wniosku o pracę sezonową?

Zasadniczo procedura jest dwustopniowa. Jeżeli cudzoziemiec wskazany we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową będzie ubiegał się o wydanie wizy na pracę sezonową lub zamierza wjechać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach ruchu bezwizowego, a pracodawca powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi spełnia warunki w zakresie wynagrodzenia i badania rynku pracy i nie zachodzą okoliczności, z powodu których odmawia się wydania zezwolenia na pracę sezonową, właściwy starosta:

1) wpisuje wniosek do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej,

2) wydaje podmiotowi powierzającemu wykonywanie pracy cudzoziemcowi zaświadczenie o wpisie.

W sprawach niewymagających postępowania wyjaśniającego starosta dokonuje wpisu do rejestru albo wydaje decyzję o odmowie wydania zezwolenia na pracę sezonową w terminie 7 dni roboczych od dnia złożenia kompletnego wniosku. Jednak w sprawach wymagających postępowania wyjaśniającego dokonuje tych czynności w terminie 30 dni.

Zaświadczenie o wpisie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową do ewidencji pracodawca przekazuje temu cudzoziemcowi. Na podstawie tego dokumentu cudzoziemiec może starać się w placówce dyplomatycznej w miejscu swojego zamieszkania o wydanie wizy krajowej w celu wykonywania pracy w Polsce, tj. wizy typu D. Możliwe jest również wjechanie do Polski w ramach tzw. ruchu bezwizowego. Ruch bezwizowy pomiędzy państwami obszaru Schengen a Ukrainą został wprowadzony 11 czerwca 2017 r. Obywatele Ukrainy, posiadający paszporty biometryczne, mogą przekraczać granice bez konieczności posiadania wizy. Co jednak istotne, okres pobytu na terytorium państw obszaru Schengen w ramach ruchu bezwizowego nie może przekroczyć 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu (liczy się łączny okres pobytu na terytorium wszystkich państw Schengen, w tym Polski). Okres ten zlicza się na podstawie stampili, które są wbijane do paszportu na granicy. Jego przekroczenie, choćby o jeden dzień, powoduje, że pobyt na terenie RP staje się nielegalny.

Po dokonaniu wpisu do ewidencji zezwolenie na pracę sezonową wydaje się dopiero po wjeździe cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy wydanej w celu wykonywania pracy sezonowej lub w ramach ruchu bezwizowego, jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi przedstawił właściwemu staroście:

1. kopię ważnego dokumentu uprawniającego cudzoziemca do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2. informację o adresie zakwaterowania cudzoziemca w okresie pobytu na terytorium Polski.

Cudzoziemiec może rozpocząć wykonywać pracę od dnia przedstawienia przez pracodawcę staroście ww. dokumentów, niezależnie od tego, czy zezwolenie zostało już wydane, chyba że wydano decyzję odmowną. Jeżeli dzień rozpoczęcia pracy przez cudzoziemca przypada na dzień wolny od pracy urzędu (np. 1 stycznia, 1 maja), pracę na warunkach określonych w zaświadczeniu o wpisie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej uważa się za legalną również wówczas, gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi przedstawił właściwemu staroście wskazane dokumenty w pierwszym dniu pracy urzędu (np. 2 stycznia, 2 maja).

Nieprzedstawienie żadnych dokumentów w terminie 120 dni od dnia wpisu do ewidencji wniosków powoduje umorzenie postępowania w sprawie wydania zezwolenia. Zasada ta nie ma zastosowania, jeżeli okoliczności wskazują, że zezwolenie na pracę sezonową zostanie wykorzystane zgodnie z celem w późniejszym terminie.

Jeżeli chodzi z kolei o cudzoziemców już przebywających w Polsce, to dla nich procedura jest jednostopniowa i opiera się wyłącznie na wnioskowaniu o wydanie zezwolenia na pracę sezonową typu S. Ponadto w sytuacji, gdy pracownik przebywa w Polsce na podstawie wizy, z którą może wiązać się uprawnienie do wykonywania pracy lub wjechał do strefy Schengen w ramach ruchu bezwizowego bez związku z wnioskiem o zezwolenie na pracę sezonową, zezwolenie może być wydane na okres legalnego pobytu, nie dłużej jednak niż na 9 miesięcy w ciągu roku kalendarzowego, liczony łącznie z okresami określonymi w poprzednio wydanych zezwoleniach na pracę sezonową dla tego cudzoziemca.

- Czy są jakieś dodatkowe obowiązki po stronie pracodawców związane z zezwoleniem sezonowym?

Z pewnością do takich obowiązków należy zawarcie z cudzoziemcem odrębnej umowy w formie pisemnej określającej warunki najmu lub użyczenia kwatery mieszkalnej – jeśli pracodawca zapewnia pracownikowi zakwaterowanie. Ponadto przed podpisaniem umowy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi ma obowiązek przedstawić cudzoziemcowi tłumaczenie umowy najmu na język dla niego zrozumiały. Czynszu za najem kwatery mieszkalnej nie wolno jednak potrącać z wynagrodzenia cudzoziemca. Postanowienia umowy przewidujące możliwość automatycznego potrącenia czynszu z jego pensji są nieważne.

- Czy istnieje możliwość zmiany pracodawcy w przypadku zezwolenia na pracę sezonową?

Co do zasady nie ma takiej możliwości. Zezwolenie na pracę sezonową wydawane jest dla konkretnego pracownika do pracy na rzecz konkretnego pracodawcy. Istnieje jednak możliwość powierzenia innej pracy niż sezonowa na okres do 30 dni w trakcie ważności posiadanego zezwolenia na pracę sezonową, bez potrzeby występowania o odrębne zezwolenie na pracę. Aby skorzystać z tego wariantu, podmiot powierzający pracę musi zapewnić cudzoziemcowi wynagrodzenie na co najmniej dotychczasowym poziomie.

Ponadto okresy pracy na podstawie zezwolenia na pracę sezonową są niezależne od okresów pracy na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi oraz na podstawie zezwolenia na pracę (nie sumują się). Oznacza to, że cudzoziemiec np. po wykorzystaniu dozwolonego okresu pracy na podstawie zezwolenia na pracę sezonową może nadal pracować, jeśli uzyska oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy lub zezwolenie na pracę.

Katarzyna Gospodarowicz radca prawny, partner w Kancelarii Prawnej Schampera, Dubis, Zając (SDZLEGAL SCHINDHELM)