Pracę obcokrajowców na terytorium Polski regulują liczne przepisy. Dla różnych grup cudzoziemców przewidziano też odmienne zasady legalnego pobytu i podjęcia pracy w naszym kraju. Możliwość zatrudniania obywateli poszczególnych państw dodatkowo modyfikują umowy międzynarodowe czy inne porozumienia międzypaństwowe.

Więcej w serwisie Prawo w firmie » Kadry » Cudzoziemiec w firmie

Wielość regulacji w tym zakresie powoduje niemałe problemy pracodawców, którzy chcieliby zatrudnić w swojej firmie obywatela obcego państwa. W zależności od kraju  pochodzenia oraz statusu danej osoby procedura legalnego jej zatrudnienia może być bardziej lub mniej skomplikowana.

Ważne definicje

Podstawowe regulacje dotyczące zatrudniania cudzoziemców na terytorium Polski zawiera ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.). Zacząć przy tym trzeba od zapoznania się ze znaczeniami pojęć, którymi posługuje się ten akt prawny.

Cudzoziemcem jest tu osoba, która nie posiada obywatelstwa polskiego. Po spełnieniu określonych warunków (czytaj dalej) może ona wykonywać pracę, czyli

- być zatrudniona, tj. świadczyć pracę na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego lub umowy o pracę nakładczą, albo

- wykonywać inną pracę zarobkową, tj. realizować obowiązki lub świadczyć usługi na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy-zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, lub

- pełnić funkcję w zarządach osób prawnych, które uzyskały wpis do rejestru przedsiębiorców na podstawie przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym lub są spółkami kapitałowymi w organizacji.

Wymagana aprobata

Jak wynika z ogólnych reguł, cudzoziemca można zatrudnić (zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i kontraktu cywilnego), jeśli ma on zezwolenie na pracę i przebywa na terytorium Polski na podstawie wizy lub innego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy. Jak od każdej zasady, i od tej są wyjątki.

Takie zezwolenie jest bezwzględnie wymagane, jeżeli obywatel innego kraju:

1) wykonuje pracę w Polsce na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na polskim terytorium,

2) w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przebywa na terytorium Polski łącznie dłużej niż sześć miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy,

3) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium naszego kraju na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego z pracodawcą zagranicznym w rozumieniu ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,

4) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Polski i jest delegowany na polskie terytorium w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa),

5) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium państwa polskiego na okres przekraczający trzy miesiące w ciągu kolejnych sześciu miesięcy w innym celu niż wskazany w pkt 2 – 4.

Kto może pracować bez dokumentu

Zwolnienie z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę może wynikać zarówno ze szczególnego statusu pobytu, jak i kraju pochodzenia. Bez takiej akceptacji wojewody legalnie może podjąć pracę na terytorium Polski osoba, która:

1) posiada status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej,

2) korzysta z ochrony uzupełniającej lub czasowej w Polsce,

3) uzyskała zezwolenie na osiedlenie się w naszym kraju,

4) posiada zgodę na pobyt tolerowany w Polsce,

5) ma zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich w Polsce,

6) jest obywatelem państwa:

– członkowskiego Unii Europejskiej (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Szwecja, Wielka Brytania i Irlandia Północna, Włochy, Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Słowenia, Węgry, Bułgaria, Rumunia),

– Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia),

– niebędącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, który może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi (Szwajcaria),

7) jest członkiem rodziny cudzoziemca będącego obywatelem jednego ze wskazanych wyżej państw lub jest zstępnym małżonka tego cudzoziemca – jeśli nie ukończył 21 lat, lub pozostaje na utrzymaniu tego cudzoziemca bądź jego małżonka albo jest wstępnym cudzoziemca albo jego małżonka – jeśli pozostaje na utrzymaniu którejś z tych osób,

8) jest osobą, o której mowa w art. 19 ust. 2 – 3 ustawy z 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (DzU nr 144, poz. 1043 ze zm.). Dotyczy to cudzoziemców z krajów trzecich w razie zaistnienia szczególnych okoliczności, np. śmierci obywatela UE, rozwodu lub unieważnienia małżeństwa z obywatelem UE itd.