Utrudnianie realizowania uprawnień osób kontrolujących może zostać uznane za udaremnianie lub utrudnianie wykonania czynności służbowej osobie uprawnionej do przeprowadzenia kontroli podatkowej, tj. czyn zabroniony określony w art. 83 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 186 ze zm., dalej: k.k.s.). W treści tego artykułu ustawodawca zakreślił przykładowe działania, które są uznawane za udaremnianie kontroli, tj. w szczególności:

- brak okazania księgi lub innego dokumentu dotyczącego prowadzonej działalności gospodarczej lub

- niszczenie, uszkadzanie, czynienie bezużytecznym, ukrywanie bądź usuwanie księgi lub innego dokumentu.

W doktrynie podnosi się przy tym, że choć przykłady wymienione w ww. art. 83 k.k.s. wskazują na zachowania, które odnoszą się do ksiąg bądź innych dokumentów, to jednak zachowanie sprawcy omawianego czynu może być wymierzone wprost przeciwko osobie kontrolującego (zob. F. Prusak, w: „System prawa karnego" , t. 11, s. 158, za: L. Wilk, „Kodeks karny skarbowy. Komentarz", wyd. 2, 2014, dostępny w Serwisie Informacji Prawnej Legalis).

Tłumacząc natomiast pojęcie utrudniania bądź udaremniania wykonania czynności służbowej, w literaturze podnosi się, że ww. regulacja penalizuje czynienie istotnych przeszkód w powzięciu przez osobę kontrolującą odpowiedniej wiedzy o podmiocie kontrolowanym i jego działalności. Tym samym nieprzychylne, niekulturalne, a nawet niegrzeczne traktowanie kontrolujących nie powinno wypełnić znamion omawianego przepisu (L. Wilk, „Kodeks karny skarbowy. Komentarz"; tak też: wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z 19 czerwca 2002 r., V KKN 454/00).

Wysokość grzywny

Udaremnianie kontroli jest zagrożone karą grzywny do 720 stawek dziennych. Zgodnie z art. 23 § 3 k.k.s., ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe, przy czym stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności (czterystukrotności jednej trzydziestej).

Tym samym, grzywna za ww. czyn zabroniony może wynieść nawet do 17 760 000 zł, jednak należy mieć na uwadze, że w praktyce grzywny nakładane są przeważnie w niższych kwotach, gdyż na wysokość kary ma wpływ wiele czynników, a w szczególności stopień winy i społecznej szkodliwości czynu (art. 12 § 2 k.k.s.).

Przypadki mniejszej wagi

W przypadkach mniejszej wagi art. 83 § 2 k.k.s. przewiduje, że sprawca opisanego wyżej czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, która zgodnie z art. 48 § 1 w zw. z art. 47 § 1 k.k.s. może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (maksymalnie 37 000 zł). Jednocześnie zgodnie z art. 48 § 2 k.k.s karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (tj. do kwoty 3700 zł) można nałożyć mandatem karnym.

—Joanna Zawiejska-Rataj

—Artur Podsiadły